Een poëtisch geschreven verhaal met de ontknoping van een thriller

Exclusief voor de stadslezers van Gent Leest gaf De Bronzen Uil-genomineerde Max Temmerman een lezing tijdens het alternatief Gentse boekenfestival 9000 boeken. Het was een van de weinige zondagen dit jaar dat we uit ons kot mochten komen en het was om die reden eigenlijk al een memorabele voormiddag. Maar niet enkel daardoor.

We kennen Max Temmerman als dichter. Hij debuteerde in 2011 met de bundel Vaderland, goed voor een nominatie van de C. Buddingh'-prijs 2012. In oktober 2013 verscheen de succesvolle opvolger Bijna een Amerika. Deze kaapte de Herman de Coninck Publieksprijs weg en werd genomineerd voor de Jo Peeters Poëzieprijs in 2014 en de J.C. Bloemprijs in 2015. In september 2015 verscheen Temmermans derde bundel Zondag acht dagen, te lezen als het sluitstuk van een drieluik over tijd. In januari 2017 verscheen het luisterboek De meeste mensen die ik ooit ben geweest, een selectie van vijftig gedichten uit dit drieluik, ingesproken door acteur Gene Bervoets. In 2019 zag Huishoudkunde het licht.

Max Temmerman vertelde dat hij er al langer aan dacht een roman te schrijven, maar het was de koudwatervrees die hem tegenhield. Tot hij in het bezit kwam van een verzameling romans van Georges Simenon, waar hij op slag fan van werd. En tijdens een vakantie van twee weken gaf hij zichzelf de kans één poging te ondernemen om “iets” te schrijven in de trant van Simenon. Dat iets werd zijn eerste roman: Coniferen. Meteen een schot in de roos, gezien de nominatie voor het beste debuut in 2020.

Coniferen doet me niet meteen aan Simenon denken, maar heeft een geheel eigen stijl – gelukkig maar!

Het begint met een inleiding van anderhalve bladzijde, die de sfeer zet en het loont de moeite dit achteraf nog eens te herlezen, het begin als slot dus. Max Temmerman zei hierover dat hij dit schreef om er zijn verhaal aan op te hangen en om als klankbord te gebruiken tijdens het schrijven.

Het verhaal gaat over een eenzaat, die zich afzondert in zijn huis met een tuin die is omringd door coniferen. Het is zijn ouderlijk huis waar hij, na het plotse overlijden van hun ouders, samen met zijn zus bleef wonen. Tot zij huwt met een rijke man en in weelde gaat leven. Maar ze wordt er niet gelukkiger van, want haar waanbeelden die voor het eerst opdoken tussen de coniferen, volgen haar overal. In tegenstelling tot zijn zus, kan de hoofdpersoon amper de eindjes aan elkaar knopen. Als literair vertaler verdien je amper het zout in je pap. Dat aspect sprak me aan om persoonlijke redenen … ik ben vertaler van opleiding. Ook omwille van zijn liefde voor katten (hij omschrijft het als gedogen die katten zijn aanwezigheid in hun huis) voelde ik wel een zekere genegenheid voor deze sombere eenzaat.

Omdat hij er (te) weinig heeft (hij is nét niet arm, schrijft hij), is geld voor de verteller zowat het belangrijkste in zijn leven. Belangrijker zelfs dan zijn zus die elke keer weer bij hem steun zoekt als ze gekweld wordt door paranoia. Hij heeft geen hoge dunk van zijn zus en dat siert hem niet. Geld vormt voor hem een obsessie die leidt tot jaloezie en achterdocht.

Net als je denkt dat het verhaal maar eentonig verder kabbelt, haalt de verteller in het tweede deel van de roman herinneringen boven aan de tijd die hij als au pair doorbracht in Amerika.

Bij zijn terugkeer trekt hij zich nog meer terug in de beslotenheid van zijn huis, met zicht op de tuin met de coniferen die het zonlicht buiten houden, uit het huis en uit zijn leven. Hij telt zijn geld en drinkt meer dan goed voor hem is.

De laatste bladzijden komt er echter een andere wind opsteken en komt de vergelijking met Simenon terug aan de oppervlakte drijven. Het zijn deze laatste bladzijden die je ontnuchterd achterlaten en waar mijn sympathie voor de verteller omsloeg in verbijstering.

Een sterk debuut, waarbij een poëtisch geschreven kabbelend verhaal als een diesel op gang komt, maar naar een verrassend einde dendert.